Z badań doświadczalnych oraz klinicznych wynika, że w nadczynności tarczycy (hipertyreozie) istnieje zwiększona aktywność układu sympatycznego i wzmożona aktywność cyklazy adenylowej. O nadwrażliwości

– 11 Leki fl-dd:onoliivci:e na aminy katecholowe u chorych z nadczynnością tarczycy świadczy zachowanie się układu krążenia [859], tęczówki [923] oraz fakt, że wszystkie opisane powyżej objawy znikają po wyleczeniu nadczynności tarczycy.

Już w XII w. u chorych w starszym wieku wykonywano sympatektomię szyjną zamiast zabiegu usunięcia tarczycy. Z chwilą odkrycia leków o działaniu sympatolitycznym zaczęto stosować ich przedstawicieli, np. rezerpinę [181], guanelydynę [350], w celu usunięcia obwodowych objawów nadczynności tarczycy.

W niedługim czasie sięgnięto również po leki swoiście hamujące receptor ß-adrenergiczny. W nadczynności tarczycy dominują efekty nadmiernego pobudzenia lego receptora w postaci zwiększonej liczby uderzeń serca na minutę, zwiększonej pojemności wyrzutowej serca i drżeń mięśniowych. Pierwszym przebadanym LBA byl pronetalol [1072], Zawiódł jednakże pokładane w nim nadzieje. Drugim z kolei przedstawicielem LBA był propranolol, zastosowany po raz pierwszy przez Turnera i wsp. w 1965 r. [996], Według zgodnej opinii wielu badaczy [481, 738, 895] propranolol u chorych z nadczynnością tarczycy hamował nadmierną nerwowość, zmniejszał kurczliwość mięśnia sercowego, zmniejszał pojemność wyrzutową serca, liczbę uderzeń serca na minutę w spoczynku i po wysiłku, pocenie się oraz drżenie mięśniowe. Po zastosowaniu propranololu ustępowały elektrokardiograficzne cechy uszkodzenia mięśnia sercowego w przebiegu nadczynności tarczycy. Lek ten nie wpływał na wytrzeszcz gałek ocznych, któremu przypisuje się raczej pochodzenie ośrodkowe. Nie hamował również podstawowej przemiany materii [481, 791] ani też nie zmienia! diagnostycznych prób czynnościowych tarczycy [431, 896], Dawki propranololu według różnych autorów [579, 791] wahały się od 120 do 480 mg na dobę, czas jego podawania wynosił i – 16 miesięcy.

ZWALCZANIE OBJAWÓW NADCZYNNOŚCI TARCZYCY ORAZ PRZEŁOMÓW TYREOTOKSYCZNYCH

Pimstone i wsp, [792] stosowali propranolol z dobrym wynikiem u chorych z sercowymi objawami nadczynności tarczycy. Autorzy ci sugerowali, że zmiany w coi thyreotoxicum są wywołane uszkodzeniem bogato- energetycznych wiązań fosforanowych, spowodowanym aminami katecho- lowymi. Blokada ß-adrenergiczna, zmniejszając aktywność cyklazy adeny- lowej, może zmniejszyć niedobór ATP. Wpływ LBA na przenoszenie potasu może również odgrywać tu pewną rolę [290, 792],

Nadczynność tarczycy u kobiet w ciąży może być również leczona przez podawanie propranololu. Wprawdzie przechodzi on przez łożysko, ale nie spostrzegano nigdy, aby wywoływał jakiekolwiek szkodliwe działanie na płód [577]. Wiadomo jest natomiast, że leki przeciwtarczycowe podawane w ostatnich tygodniach ciąży często powodują wystąpienie wola u płodu lub nadczynność tarczycy u noworodka. Propranolol może być również stosowany, gdy nadczynność tarczycy pojawia się w późnym okresie ciąży, lub gdy z jakiś powodów musiano odstawić leki przeciwtarczycowe. Propranolol podawano również w nadczynności tarczycy noworodków [782, 920).