Wrodzona niedrożność jelit wraz z niedrożnością odbytu jest omówiona w rozdziale: „Fizjologia i patologia noworodka”.

Nabyta niedrożność jelit może powstawać w sposób ostry lub przewlekły, a przyczyny jej mogą być bardzo różne.

Niedrożność porażenna jelit (ileus paralyticus) pojawia się najczęściej w przebiegu ciężkich chorób zakaźnych, zwłaszcza u nie- mowląt (ostre zakaźne zapalenie jelit, zapalenie płuc, zapalenie otrzewnej, posocznica), w zatruciach (atropina) oraz w niedoborze potasu. Głównymi objawami są wymioty i wzdęcie brzucha. Wymioty początkowo zwykłą treścią żołądkową, stopniowo nasilają się i stają się w miarę trwania niedrożności wymiotami kałowymi. Brzuch jest wzdęty, pępek wygładzony, skóra brzucha błyszcząca, niekiedy z widoczną siatką żyłek. Opukiwaniem stwierdza się bębnicę, a osłuchiwaniem zwykle ciszę, czasem tylko z rzadka przerywaną pojedynczym przelewaniem. Gazy nie odchodzą wcale lub bardzo skąpo, wypróżnienia są zwykle luźne, wodniste, niezbyt częste u dzieci powyżej 2 roku życia występuje zwykle zaparcie. Zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej w pozycji pionowej wykazuje dużo gazów w jelitach i poziomy płynów (ryc. 45).

Leczenie niedrożności porażennej zależy w dużym stopniu od opanowania choroby zasadniczej. W leczeniu stosuje się płukania żołądka ogrzanym roztworem soli fizjologicznej, zakładanie rurki gumowej do odbytu w celu ułatwienia wydalania gazów, kompresy rozgrzewające na brzuszek oraz małe dawki prostygminy podskórnie (-0,1—-0,25 ml z amp. V2 mg). W razie hipokaliemii należy dążyć do szybkiego wyrównania poziomu potasu na drodze parenteralnej. Niekiedy pewną poprawę uzyskuje się po stosowaniu blokady okołonerkowej 1/2% roztworem nowokainy.