We współczesnej kinematografii bardzo licznie reprezentowane są utwory bądź ukazujące obsesje jako temat artystyczny, bądź też wyra- rażające obsesje, przy czym artysta, twórca tych dzieł, występuje niejako w funkcji porte-parole społeczeństwa, do którego należy, albo pewnej grupy społecznej niekiedy dawane są tu komentarze lub narzut cane wnioski wręcz moralistyczne (up. film francuski Je suts nymphomane stanowi studium dziewczyny owładniętej obsesją seksu, usiłującej długo i bezskutecznie walczyć ze sobą, poprzez próby samobójstwa, z poczuciem winy i pełną świadomością, że to, czemu nie może się oprzeć, degraduje ją jako człowieka wreszcie miłość pomaga jej odzyskać pełnię człowieczeństwa).

Badanie stosunków przestrzennych, w jamie macicy przekonuje nas, że są one bardzo zmienne do 5 miesiąca ciąży. W ciągu pierwszych

Objawy raka szyjki macicznej odpowiadają – należy to podkreślić z całą stanowczością – nie początkowi rozwoju nowotworu, ale temu okresowi schorzenia, w którym przychodzi już do jego rozpadu. Rozwijający się w części pochwowej naciek rakowy nie powoduje bowiem zrazu żadnych dolegliwości ze względu na wielką niewrażliwość szyjki macicznej i bierne zachowanie się jej mięśniówki, która przez tkankę rakową nie zostaje pobudzona do żadnych skurczów. Dlatego też nie można określać czasu trwania schorzenia od chwili wystąpienia pierwszych jego objawów. Co więcej, ponieważ właściwego czasu jego powstania oznaczyć nie podobna, trzeba się zawsze liczyć z faktem, że rozpoznawany przez nas na podstawie objawów klinicznych „wczesny“ rak rozwijać się może raz szybciej, a drugi raz po- wolniej. Brak objawów ze strony iozwijającego się raka części pochwowej do czasu, aż nowotwór wyrośnie już do pewnych rozmiarów i przyjdzie w nim do zmian martwiczych, tłumaczy również, dlaczego wykrycie jego bywa niekiedy zupełnie przypadkowe.

a. Nie pojawiły się albo erekcje, albo fazy marzenia sennego. W badaniach naszych jedynie 16 razy okresy erekcji nie wykazywały korelacji z fazami marzeń sennych.

Przedstawiając rzecz w pewnym uproszczeniu, dwie takie racjonalizacje: retrybutywną (kara jest odwetem, odpłatą za przestępstwo) oraz prewencyjną, zapobiegawczą. Idea odpłaty implikuje stosowanie skali „wymiany” przestępstwa na karę. Twórca „czystej” idei odpłaty E. Kant, głosząc zasadę odpłaty „równym za równe”, domagał się kastracji przestępców seksualnych jest to jednak czysto biologiczna miara odpłaty, którą ze względów humanitarnych trzeba odrzucić. Jeżeli stosuje się jeszcze obecnie kastrację niektórych, zwłaszcza dotkniętych odchyleniami w kierunku patologicznym, sprawców przestępstw seksualnych – z wyłączeniem gwałcicieli – to bynajmniej nie dla urzeczywistnienia idei odpłaty, lecz dla zapobiegania nowym przestępstwom. Za pomocą idei odpłaty nie potrafimy określić liczby lat pozbawienia wolności, którą „odpłacić” trZeba gwałcicielom, bo takiej skali odwetu nie podobna konstruować w sposób racjonalny.

Opóźnienie pokwitania może mieć podłoże konstytucyjne albo też jest wywołane przez czynniki, które wpływają upośledzająco na rozwój osobnika. Należy podkreślić, że objawy kliniczne opóźnienia pokwitania u dziewcząt nie są tak rzucające się w oczy, jak analogiczne zaburzenia u chłopców.

Pęcherz moczowy zajęty bywa zwykle przez proces nowotworowy później niż pochwa, głównie w przypadkach, kiedy pierwotne ognisko raka znajduje się w przedniej wardze części pochwowej.

Z tkanki łącznej w otoczeniu raka szyjki macicznej komórki nowotworowe dostają się do naczyń chłonnych i uniesione prądem limfy mogą być rozsiane po całym ustroju.

Obok tego zwyczajnego sposobu szerzenia się raka na pochwę per continuum oderwane komórki nowotworowe mogą przedostawać się do niżej położonych części jej ścian, opadając ku dołowi w świetle naczyń chłonnych, otwartych przez naciek rakowy. W ten sposób w miejscu ich rozgałęzienia tworzy się świeże ognisko nowotworowe.

Właściwie jednak nie ma żadnych prawideł, jeśli chodzi o sposób szerzenia się raka szyjki macicznej drogami limfatycznymi. Dlatego zdarza się, że najbliżej szyjki leżące węzły chłonne mogą być zdrowe, jakkolwiek w odległych nawet narządach ustroju chorej powstały przerzuty raka.

Na temat dokładnej lokalizacji ośrodków erekcji i ejakulacji do dzisiaj jeszcze spotyka się rozbieżne zdania wśród autorów. Zgodnie z Orth- nerem (1976) ośrodek erekcji znajduje się w 3 segmencie krzyżowym, natomiast ośrodek ejakulacji znajduje się w 1 segmencie lędźwiowym. Zgodnie z Domżałem (1974) ośrodek erekcji mieści się w trzech pierwszych segmentach krzyżowych (S-l do S-3), za czym przemawia fakt, że uszkodzenie tych segmentów znosi możliwość wystąpienia erekcji. Ośrodek ejakulacji natomiast jest bardziej rozłożony przestrzennie. Znajduje się on w trzech pierwszych segmentach lędźwiowych (L-l do L-3), gdzie mieszczą się neurony układu współczulnego oraz w dwóch segmentach rdzenia krzyżowego (S-3 i S-4), gdzie mieszczą się neurony układu przy- współczulnego. Taka lokalizacja ośrodków sprawia, że możliwe jest wybiórcze uszkodzenie jednej czynności (np. ejakulacji) przy zachowanej prawidłowej drugiej podstawowej czynności (erekcji). Rozszczepienie może też nastąpić między przeżyciem orgazmu a ejakulacją. W prawidłowych warunkach początek orgazmu wyprzedza o kilka sekund ejakula- cję. Jednakże mężczyźni, u których dokonano zabiegu operacyjnego na układzie nerwowym wegetatywnym, przeżywają orgazm, lecz nie mają ejakulacji. Do dzisiejszego dnia zresztą nie wyjaśniono, czy orgazm (poza mechanizmami korowymi) wywoływany jest przez pobudzenie powstałe w ośrodku ejakulacji czy też wskutek istnienia w mięśniach specyficznych receptorów orgazmu.

Do niedawna rozpowszechniony był fałszywy pogląd o konieczności ograniczania aktywności seksualnej ze względu na możliwość „wyczerpania” się popędu seksualnego. Jednak potencja seksualna jest większa i dłużej się utrzymuje (nawet do późnego wieku starczego) u tych ludzi, którzy utrzymywali uregulowane, częste stosunki płciowe, niż u tych, którzy miewali je rzadko i nieregularnie. U tych ostatnich występowało zjawisko zaniku funkcji seksualnych z nieczynności, podobnie jak z nie- czynności zanikają mięśnie. Aparatem psychoseksualnym rządzą podobne prawa jak mięśniowym. Czynność jest bodźcem ewolucyjnym dla narządu, to znaczy im częstsza jest czynność, tym łatwiej się dany narząd rozwija w procesie ewolucji.

Kończąc ten, z konieczności niepełny, przegląd istniejących kontrowersji i sprzeczności opinii w zakresie wychowania seksualnego, możemy stwierdzić, co następuje: cała ta dziedzina znajduje się pod przemożną presją poglądów, opinii i założeń przyjętych o priori, które niewiele mają wspólnego z obiektywnym poznaniem naukowym. W fundamentalnych założeniach merytorycznych i programowych, jak też w założeniach organizacyjnych i metodycznych wychowania seksualnego znacznie częściej odbijają się światopoglądowe, filozoficzne i etyczne poglądy poszczególnych teoretyków niż obiektywne fakty, prawidłowości i prawa ustalone przez nauki (medyczne, psychologiczne i społeczne) w sposób empiryczny lub przynajmniej w sposób poddający się intersubiektywnej weryfikacji. Co więcej, nie brak dowodów na to, iż w bardzo wielu przypadkach dominacja ideologicznych czy filozoficznych założeń jest w wychowaniu seksualnym tak wielka, iż także tam, gdzie empiryczne badania zadają kłam założeniom ideologicznym, prymat bywa oddany tym założeniom, a nie obiektywnym danym, ustalonym naukowo.

Czas trwania cykli miesiączkowych w zależności od wieku średni czas ich trwania i zakres normy biologicznej

Jedyną stałą cechą cyklu miesiączkowego jest czas trwania fazy poowu- lacyjnej, która wynosi 14 ±1 dzień. W prawidłowym cyklu, a za taki możemy uważać jedynie cykl owulacyjny (z wyjątkiem pierwszych dwóch, trzech lat miesiączkowania i takiego samego okresu przed jego ustaniem) pierwsza faza cyklu może trwać od 10 do nawet 22 dni. Początek miesiączkowania, jak i jego trwanie zależy od ciężaru ciała, a ściślej mówiąc od zawartości w ustroju tkanki tłuszczowej, która nie może przekraczać 30% ciężaru ciała. Utrata około 15% należnej wagi ciała z reguły prowadzi do zatrzymania krwawień miesiączkowych. Również palenie papierosów przyspiesza koniec miesiączkowania w okresie przeikwitania, co w warunkach polskich występuje u kobiet w wieku 49 + 4 lat.

Spośród narządów powstających z przewodów Mullera jajowody podlegają najrzadziej zaburzeniom rozwojowym. Brak jajowodu po jednej lub obydwu stronach jest dowodem poważnych zmian rozwojowych. Występuje on zwykle równocześnie z brakiem macicy i pochwy. Jajowody szczątkowe (tubae rudimen- tariae) zdarzają się bardzo rzadko. Opisywano brak części przymacicznej trąbek, ale także – w innych przypadkach – i brak innych ich odcinków. Zwłaszcza w przypadkach macicy dwurożnej jednoszyjkowej jajowód odpowiadający nie- rozwiniętemu rogowi macicy wykazuje często wady rozwojowe. Wadami rozwojowymi lżejszego stopnia są spiralne skręty jajowodów właściwe płodom, ale nie-

Aczkolwiek z morfologicznych obserwacji wynika, że w chwili narodzin gruczoły płciowe nie są aktywne, dokładniejsze badania sekrecji hormonalnej noworodków ujawniły, że tak nie jest.